Soru: Akciğer kanserinin sebepleri nelerdir ve kimlerde görülür?
Cevap: Kanser, görülme sıklığı ve öldürücü olması nedeniyle dünyada önemli bir halk sağlığı sorunudur. Kanser kelimesi kontrolsüz bölünüp çoğalan hücreleri ifade etmektedir. Kanser hücreleri üreyerek büyür ve normal dokuların içine sızabilirler ya da tahrip edebilirler. Bunlar bulundukları dokudan ayrılarak kan ya da lenf dolaşımı aracılığı ile vücudun diğer bölgelerine yayılabilirler. Bu olaya metastaz (yayılma) adı verilir.
Günümüzde akciğer kanseri, hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkeler içinde sık görülen önemli bir ölüm nedenidir. Akciğer kanseri sıklığı ve ölüm oranı sigara kullanım sıklığı ile paralellik göstermektedir. Günümüzde dünyada her yıl 1 milyondan fazla yeni akciğer olgusu ortaya çıkmaktadır.
Sigara, akciğer kanseri gelişimi için en sık karşılaşılan risk faktörüdür. Hastaların %85-90‘ında doğrudan tütün maruziyeti söz konusu olduğundan akciğer kanseri önlenebilir bir halk sağlığı sorunudur.
Sigara dumanında 4000‘den fazla kimyasal madde bulunur, bunların 50‘den fazlası insanlar için kanserojendir. Sigaranın yanında diğer tütün ürünlerinin kullanımı da akciğer kanseri gelişimi için risk faktörüdür.Sigaraya başlama yaşı ve içilen sigara miktarı akciğer kanseri gelişme olasılığını etkileyen faktörlerdir.
Doğal bir radyoaktif gaz olan ve toprak, kaya ve taşlarda bulunan uranyumdan açığa çıkar Radon gazı, pek çok alanda kullanılan bir mineral olan Asbest, akciğer kanserine zemin hazırlayan diğer etkenlerdir.
Mesleksel maruziyet, hava kirliliği, aile öyküsü, bazı virüsler, önceden lenf kanseri tedavisi görmüş olmak, bronşektazi, zatürre, akciğer veremi, akciğer iltihabı, akciğere pıhtı atması gibi akciğerde hasar bırakan hastalıklarda kansere zemin hazırlayabilir.
Soru: Akciğer kanserinin belirtileri nelerdir?
Cevap: Hastalarda herhangi bir belirti olmayabileceği gibi aşağıda belirttiğimiz belirtiler görülebilir.
Öksürük, öksürükle kan gelmesi, hırıltılı ve zorlu solunum, göğüs ağrısı, nefes darlığı gibi belirtiler en sık bulgulardır.
Ses kısıklığı, baş ve gövdede şişlik ve damarların belirginleşmesi, diyafram felci, kollara vuran ağrı, yutma güçlüğü gibi tümörün etraf dokulara yaptığı baskıya bağlı belirtiler de ortaya çıkabilir.
Özellikle kemik ve baş ağrısı tümörün yayılımı ile ilgili olabilir.
Halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı ve ateş ise genel olarak kanser hastalarında ortaya çıkan belirtilerdendir.
Yine kanser hücreleri bir takım maddeler salgılayabilir ve salgılanan maddenin özelliklerine bağlı belirtiler ortaya çıkabilir.
Burada önemli olan nokta herhangi bir belirti ortaya çıktığında vakit kaybetmeden bir hekime başvurmaktır.
Soru: Akciğer kanserinin tedavisi nasıldır?
Cevap: Akciğer kanserinde tedavi, hastanın tespit edildiği evresi ve tespit edilen akciğer kanseri hücre tipine göre değişmektedir. Cerrahi, ilaç (kemoterapi), ışın (radyoterapi) ve diğer destek tedavileri tek başına veya bir arada uygulanabilir. Hastalığın evresi ve hücre tipini belirledikten sonra, hastanın yaşı ve performans durumu da göz önünde tutularak tedavisi planlanır. Cerrahi tedavi erken dönem akciğer kanserlerinde esas tedavi yöntemidir. Cerrahi tedavide başarı, hastaların iyi seçimine, evrelemenin iyi yapılmasına bağlı olup, ayrıca hastaların fizyolojik durumları, performansları, solunumsal ve kalp fonksiyonlarının ameliyat öncesi değerlendirilmesi de önemlidir. Cerrahi tedavi ile uygun hastalarda akciğerin bir kısmı veya bir akciğerin tamamı alınabilmektedir.
Teşhis ve tedavide geç kalmamak önemlidir. Kanserde erken tanı, tedavi şansını artırır, tedaviyi kolaylaştırır, doku ve organ kaybını azaltır veya önler, tedavi giderlerini azaltır ve hayat kurtarır.
Akciğer kanseri en sık görülen kanser türüdür ancak önlenebilir bir kanserdir.
Akciğer kanserini önlemek için lütfen sigarayı hemen bırakın ve sigara içilen ortamlardan uzak durun.
Prof. Dr. Rasih YAZKAN